اثر کاربرد لجن فاضلاب و بافت خاک بر رشد و ترکیب شیمیایی ذرت و اسفناج و زیست فراهمی برخی عناصر سنگین

به منظور مطالعه کاربرد لجن فاضلاب بر خاک و گیاه مقدار کافی از خاک آهکی با بافت لوم رسی از سری دانشکده در منطقه باجگاه (fine, mixed, mesic, typic calcixerepts) جمع آوری شد و با افزودن مقادیر مختلف شن، سه نوع بافت تهیه شد. لجن فاضلاب مورد استفاده از تصفیه خانه شهرک صنعتی آب باریک فارس جمع آوری شد. آزمایش در شرایط گلخانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول شامل سطوح لجن فاضلاب( 0، 10، 20، 40، و 80 گرم در کیلوگرم) و فاکتور دوم بافت خاک (لوم رسی، لوم شنی و شنی) بود. از یک تیمار کود شیمیایی (150 میلی گرم نیتروژن از اوره، 50 میلی گرم فسفر از منو کلسیم فسفات، 5 میلی گرم روی از کلات روی، 5 میلی گرم آهن از کلات آهن، 5 میلی گرم منگنز از سولفات منگنز و 5 میلی گرم مس از سولفات مس، در کیلوگرم خاک) نیز جهت مقایسه با اثر کاربرد لجن فاضلاب بر رشد و ترکیب شیمیایی ذرت و اسفناج استفاده گردید. بذرهای اسفناج و ذرت در عمق مناسب در گلدان ها کشت شدند. هشت هفته پس از جوانه زنی، اندام هوایی و ریشه گیاهان برداشت و جداگانه تجزیه شیمیایی شدند. نتایج نشان داد که با افزایش کاربرد لجن فاضلاب، به طور معنی داری قابلیت هدایت الکتریکی، نیتروژن کل، فسفر و پتاسیم قابل استفاده، در سه بافت خاک و در دو گیاه افزایش یافت. غلظت آهن، روی، مس و منگنز عصاره گیری شده توسط ای دی تی اِ و دی تی پی اِ با افزایش سطوح لجن فاضلاب کاربردی در سه بافت خاک و در دو کشت گیاه به طور معنی داری افزایش یافت. غلظت سرب و کادمیم استخراج شده توسط دو عصاره گیر در دو کشت و در سه بافت خاک قابل اندازه گیری نبود. افزایش سطح لجن فاضلاب کاربردی سبب افزایش معنی دار وزن خشک اندام هوایی گیاه ذرت و اسفناج در سه بافت خاک شد. کلیه سطوح لجن فاضلاب کاربردی در سه بافت خاک و در دو کشت گیاه سبب افزایش معنی دار غلظت نیتروژن و فسفر در اندام هوایی گیاه نسبت به تیمار شاهد شدند. به طور کلی، کاربرد لجن فاضلاب سبب افزایش غلظت آهن، روی، مس و منگنز در اندام هوایی و ریشه هر دو گیاه و در هر سه بافت خاک شد و غلظت این عناصر در ذرت و اسفناج به حد سمی نرسید. غلظت کادمیم و سرب در اندام هوایی و ریشه گیاهان در کلیه تیمار ها قابل اندازه گیری نبود. اثر تیمار کود شیمیایی در افزایش غلظت عناصر غذایی در خاک و گیاه و همچنین عملکرد گیاهان نسبت به تیمار شاهد کمتر از تیمار های 40 و 80 گرم لجن فاضلاب در کیلوگرم خاک بود. در کل کاربرد لجن فاضلاب در مقایسه با استفاده از کود شیمیایی در افزایش فراهمی عناصر و عملکرد ذرت و اسفناج مناسب تر بود. هرچند قبل از هر گونه توصیه کاربرد لجن فاضلاب، نتایج این تحقیق بایستی در شرایط مزرعه نیز تایید گردد.